Πολιτικά "σκηνοθετικά" παιχνίδια. Πώς να κερδίσετε το παιχνίδι;

Της Αναστασίας Δουκάκη
Συμβούλου Επικοινωνίας

Πολιτική και Θέατρο
Η πολιτική γίνεται ελκυστική στο ευρύ κοινό όταν το ικανοποιεί οπτικά και ακουστικά, με διασκεδαστική αφήγηση ιστοριών και οπτικά συμπυκνωμένη παρουσίαση δύσκολων πληροφοριών, ώστε να την παρακολουθούν πολλοί άνθρωποι. Αυτού του είδους η σκηνοθεσία είναι ζωτικό στοιχείο για την επιβίωση στην αρένα των ΜΜΕ, καθώς η πολιτική τροφοδοτείται από την καλή ρητορική αφενός και τη μετάδοσή της με μια δόση θεάτρου αφετέρου παρουσιάζοντας ουσιαστικά γεγονότα εντυπωσιακά και διασκεδαστικά.
Οι πολιτικοί και τα κόμματα είναι πλέον συνυφασμένα στις τηλεοπτικές μας συνήθειες με αποτέλεσμα όποιος σταματήσει πρώτος να εκτίθεται στα ΜΜΕ να είναι εκείνος που θα χάσει το παιχνίδι της δημοσιότητας. Ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους, η πολιτική μπαίνει κάτω από το μεγεθυντικό φακό καθώς κατακλυζόμαστε από προσχεδιασμένες εμφανίσεις, ενοχοποιήσεις, προετοιμασμένες παρουσιάσεις και προεπιλεγμένες εικόνες. Στην κοινωνία των Μέσων, είναι επιτακτική ανάγκη να εκπαιδευτούν τα πολιτικά πρόσωπα να αξιοποιούν τα Μέσα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να παρουσιάζουν τα πολιτικά τους μηνύματα με σύντομο και περιεκτικό τρόπο έτσι ώστε να διασκεδάζουν και να καθηλώνουν τον τηλεθεατή.

Οι παίκτες και οι κανόνες
Οι βασικοί παίκτες του παιχνιδιού είναι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, οι πολιτικοί, και οι θεατές- πολίτες. Η υπερβολική έκθεση του κοινού στη σκηνοθετημένη πολιτική δημιουργεί την ανάγκη για τη μη πολιτική, ή απολιτική, πλευρά των πολιτικών προσώπων. Η ιδιωτική σφαίρα έρχεται στο προσκήνιο των ΜΜΕ ως θέμα πρωτεύουσας σημασίας.

Ο «καλός» παίκτης είναι εκείνος που με τη βοήθεια της σκηνοθεσίας των Μέσων θα καταφέρει να προβάλει στους πολίτες- τηλεθεατές τα περισσότερα «σκόπιμα» μηνύματα, όπως: οικογενειακή βόλτα, στα γήπεδο με τα παιδιά, συνάντηση με φίλους στο καφενείο, βοήθεια σε μια γριούλα, αθλούμενος στις διακοπές. Ο πολίτης- τηλεθεατής δεν αντιλαμβάνεται ότι η εικόνες αυτές είναι το προϊόν που πουλάει ο πολιτικός και τις προσλαμβάνει ως το «πραγματικό», «ατημέλητο» πρόσωπο του υποψηφίου.

Παράδειγμα νίκης
Οι εικόνες του Μπιλ Κλίντον και της οικογένειάς του από τις διακοπές τους έκαναν το γύρο του κόσμου. Ενώ εκ πρώτης όψεως οι φωτογραφίες αυτές ήταν απλώς η απεικόνιση μιας ιδιωτικής στιγμής του Προέδρου και της οικογενείας του όπου ξεδιπλώνονταν ο πραγματικός του χαρακτήρας, στην πραγματικότητα ήταν μια σκηνοθετημένη προβολή του Προέδρου που απογειώθηκε σε επιτυχία όταν εκείνος μίλησε για δήθεν ιεροσυλία της προσωπικής του ζωής.

Τα «κρυφά χαρτιά» της νίκης

Αίσθηση του μέτρου
Το σίγουρο στοίχημα για να κερδηθεί επάξια το παιχνίδι είναι να υπάρχει και από την πλευρά των Μέσων και από την πλευρά των πολιτικών μια αίσθηση του μέτρου. Σκοπός της «θεατροποιημένης» ή αλλιώς «σκηνοθετημένης» πολιτικής δεν είναι απλώς να κάνει την πολιτική πιο πειστική αλλά προπάντων να προσεγγίσει τον πολίτη-τηλεθεατή και να τον κινητοποιήσει ώστε και η ίδια να εμπλουτιστεί και να αναζωογονηθεί. Μην υπερβάλλετε στις εμφανίσεις σας. Ο τηλεθεατής παρακολουθεί την πολιτική στο μέτρο που δεν ξεπερνάει τα πιστευτά όρια. Αφήστε τους αντιπάλους σας να εκτεθούν ανεπανόρθωτα!

Παράδειγμα: Η ελληνική τηλεόραση έχει να επιδείξει πολυάριθμα παραδείγματα πολιτικών προσώπων που αποδοκιμάζονται από την κοινή γνώμη αφενός λόγο της υπερέκθεσής τους στα Μέσα και αφετέρου λόγω του τρόπου παρουσίασής τους, που στην προσπάθειά τους να γίνουν προσιτοί στο κοινό, σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει ή και ξεπερνά τα όρια της υπερβολής.

Εξάσκηση στην εμφάνιση στα ΜΜΕ
Για να αποκτηθεί η απαιτούμενη άνεση στις εμφανίσεις στα ΜΜΕ οι πολιτικοί χρειάζεται να εξασκούνται διαρκώς στον τρόπο που μεταδίδουν τα λεκτικά αλλά και τα μη- λεκτικά, ή αλλιώς σιωπηρά, μηνύματα. Η ρητορική και η μιμική είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής των πολιτικών που η κοινωνία των μέσων τους επιβάλλει να σκηνοθετούν διαρκώς τις χειρονομίες, τον τόνο της φωνής τους και τα μηνύματά τους ώστε να είναι δημοσιεύσιμα ανά πάσα στιγμή και να μπορούν να προβληθούν εντυπωσιακά ώστε να τραβήξουν πρώτα την προσοχή των Μέσων κι έπειτα την προσοχή των πολιτών- τηλεθεατών. Μην αφήνετε ποτέ για την τελευταία στιγμή την προετοιμασία για μια εμφάνισή σας.

Παράδειγμα: Ο Τόνυ Μπλερ και ο Μπιλ Κλίντον αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση όσον αφορά στη άκρως επιτυχημένη θεατρική τους παρουσία και στον τρόπο με τον οποίο κατάφερναν να μαγνητίζουν τις κάμερες και το τηλεοπτικό κοινό.

Ρίξτε φως στα σκοτεινά σημεία του αντιπάλου σας
Χρησιμοποιείστε ως θέμα της προεκλογικής σας εκστρατείας πραγματικές ή κατασκευασμένες αδυναμίες του αντιπάλου σας, συλλέγοντας στοιχεία τόσο από την επαγγελματική όσο και από την προσωπική του ζωή. Είναι το αγαπημένο θέμα τόσο των αδηφάγων ΜΜΕ όσο και του κοινού τους!

Παράδειγμα: Ως γνωστόν, η ανάρμοστη σχέση του Μπιλ Κλίντον με τη Μόνικα Λεβίνσκι λίγο έλειψε να του στοιχήσει την επανεκλογή του!

Προφυλαχθείτε από τις κακοτοπιές
Μην μένετε εκτεθειμένος σε επιθέσεις και μην αφήνετε ακάλυπτα πιθανά σημεία που ίσως αποτελέσουν πηγή ακροαματικότητας για τα ΜΜΕ και αρνητικής δημοσιότητας για εσάς. Οργανωθείτε ενάντια σε πιθανές κακοτοπιές ενημερώνοντας εσείς ο ίδιος τα Μέσα για αρνητικά γεγονότα που δεν μπορείτε να αποφύγετε, για πτυχές τις προσωπικής σας ζωής που αργά ή γρήγορα θα δουν το φως και προσέξτε τις εμφανίσεις σας σε εκπομπές με εχθρικούς προς εσάς παρουσιαστές που ενδέχεται να σας φέρουν σε δύσκολη θέση. Ο τηλεοπτικός φακός θα καταγράψει κάθε σας «μουδιασμένη» αντίδραση!

Παράδειγμα: Θυμηθείτε τη δύσκολη θέση του Νίξον στη συνέντευξη που του πήρε ο Φροστ, ενώ ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Ντέιβιντ Πάτερσον για να αποφύγει τις όποιες αποκαλύψεις μίλησε ο ίδιος ανοιχτά για τις εξωσυζυγικές σχέσεις εκείνου και της συζύγου του όταν ο γάμος τους περνούσε κρίση.

Σκηνοθετημένη «παραίτηση» από τη σκηνοθετημένη πολιτική σκηνή
Ο πιο έξυπνος και αποτελεσματικός τρόπος για την επιτυχημένη προβολή σας είναι σε περιόδους κορεσμού των Μέσων και γενικότερης μετριοπάθειας, να χρησιμοποιήσετε το αρνητικό κλίμα για εσάς ως ευκαιρία παραίτησης από τις «σκηνοθετημένες πρακτικές», αλλά πάντοτε αφού η ενέργειά σας αυτή σκηνοθετηθεί με τον κατάλληλο τρόπο ώστε να γίνει αναλώσιμο προϊόν για τα ΜΜΕ.

Παράδειγμα: Σε άρθρο εφημερίδας το 2006 προβεβλημένος Έλληνας πολιτικός έκανε λόγο για την ανάγκη στήριξης της ουσιαστικής πολιτικής ενάντια στην προσεκτικά αμπαλαρισμένη πολιτική της επικοινωνίας, διαφοροποιώντας με τον τρόπο αυτό τη θέση του από το κύμα επικοινωνιακής χρυσόσκονης που καλύπτει την πολιτική σκηνή και κατακλύζει τα ΜΜΕ, αλλά ταυτόχρονα προσελκύοντας στο πρόσωπό του την απαραίτητη προβολή. Μια τέτοια κίνηση σαφώς αποκτά πολλή μεγαλύτερη διεισδυτικότητα, και συνεπώς απήχηση στο κοινό, όταν γίνεται ζωντανά στα πλαίσια μιας τηλεοπτικής πολιτικής εκπομπής ή στο «παράθυρο» ενός δελτίου ειδήσεων.