Οι "φυλές" των τηλεπαραθύρων

Του Θανάση Παπαμιχαήλ
Επικοινωνιολόγου
Διευθυντή της Think Politics

Στην τηλεοπτική δηµοκρατία όπου ζούµε, ενδηµεί ένας τεράστιος αριθµός ειδών, που κατακλύζουν τα σαλόνια µας και φιλοδοξούν να κυριαρχήσουν στις τελευταίες σκέψεις µας πριν κοιµηθούµε. Μιλάω, φυσικά, για τους διάφορους «παραθυράτους», τους θαµώνες των τηλεοπτικών παραθύρων που, για τους δικούς του λόγους ο καθένας κονταροχτυπιούνται, φωνασκούν και «αναλύουν» κάθε βράδυ στους δέκτες µας.

Μια γρήγορη µατιά στο τηλεοπτικό τοπίο µας γεννά την αίσθηση ότι αυτοί οι παραθυράτοι είναι τόσο πολλοί που χάνεται κανείς… Όµως, µια πιο προσεκτική παρακολούθηση µας αποκαλύπτει ότι πολύ εύκολα αυτό το πλήθος µπορεί να χωριστεί σε κατηγορίες, αφού όλοι ανήκουν σε συγκεκριµένες φυλές, τις Φυλές των Παραθύρων της ελληνικής τηλεόρασης, που είναι οι εξής:

1. Μόνιµοι παραθυράτοι, στα πλαίσια της παντός είδους ενηµέρωσης. Είναι αυτοί που έχουν «πιάσει στασίδι» από την αρχή. Είναι µισθοδοτούµενοι από τα κανάλια µε τα οποία διατηρούν αποκλειστικές συνεργασίες, ενώ, πολύ συχνά, δεν είναι µόνο τα Μέσα οι εργοδότες τους. Κάποιες φορές, δηλαδή, είναι αυτοί που κυρίως κατηγορούνται ότι τελούν διατεταγµένη υπηρεσία, ότι είναι τα φερέφωνα κάποιου κόµµατος ή άλλης εξουσίας. Πάντως, δε θα πρέπει να αγνοήσουµε και αυτούς που δρουν µεν αυτοβούλως, αλλά έχουν –τουλάχιστον στο πίσω µέρος του µυαλού τους- την ελπίδα ότι οι απόψεις που εκφράζουν θα τους κερδίσουν την εύνοια κάποιου κέντρου εξουσίας από το οποίο σύντοµα µπορούν να περιµένουν ανταλλάγµατα.

2. «Βάλε-κι-εσύ-ένα-χεράκι» παραθυράτοι Είναι κι αυτοί παρουσιαστές του ίδιου καναλιού, µε δική τους εκποµπή σε άλλη ζώνη, οι οποίοι το παίζουν «το πρωί παρουσιαστής, το βράδυ σχολιαστής». Στο σπίτι τους παίζεται το παιχνίδι, να µη δώσουν ένα χεράκι στο γείτονα;

3. «Παπαγαλάκια» Το γνωστό πτηνό, µετά το Χρηµατιστήριο µετοίκησε στην τηλεόραση. Πρόκειται για παραθυράτους «βαλτούς», οι οποίοι εµφανίζονται για να διασπείρουν τις απόψεις των εντολέων τους ως δήθεν δικές τους.

4. Φιλόδοξοι πολιτικοί δευτεροκλασάτοι και κάτω, που θέλουν να αυξήσουν την αναγνωρισιµότητά τους –και τις µετοχές τους στην πολιτική- µέσα απ’το «γυαλί». ∆ε µπορεί να τους παρεξηγήσει κανείς, φαίνεται ότι το καταφέρνουν µια χαρά!

5. Ελεύθεροι επαγγελµατίες, που προσκαλούνται για να καταθέσουν την άποψή τους ως «ειδικοί». Σαφέστατος στόχος τους να ψαρέψουν πελάτες, γεγονός που συχνά αποβαίνει σε βάρος της ειλικρίνειας της γνώµης που εκφράζουν.

6. Γλάστρες σε πολλαπλά παράθυρα Μέχρι να τους µάθουµε έχουν ξεπεταχτεί καµιά δεκαριά ακόµη. Οι «γλάστρες» µπορεί να τη βγάλουν ως «παράθυρο» σε µια ολόκληρη εκποµπή χωρίς να πουν σχεδόν τίποτα. Απλώς κάθονται, παίρνουν το σοβαρό ύφος τους και γεµίζουν το χώρο -για να δείξουµε ότι έχουµε πλουραλιστική εκποµπή, που δίνει το λόγο σε πολλούς. Οι «γλάστρες» δεν είναι µια συµπαγής κατηγορία. Μέσα της µπορεί να εντοπίσει κανείς εύκολα πλήθος από επιµέρους κατηγορίες, όπως:

Γραφικές «γλάστρες»,που δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό να πουν, αλλά, ως γνήσια γραφικοί τύποι, πουλάνε µόνο µε την εµφάνισή τους και βγάζουν θεαµατικότητες.
Μαϊντανοί «γλάστρες»,που πάνε παντού έστω και για λίγο.
Ευκαιριακές «γλάστρες», που δεν εµφανίζονται τόσο συχνά, µόνο ανάλογα µε το θέµα που ανακύπτει.

Και ποιος είναι ο κυρίαρχος αυτού του «παραθυράτου» κόσµου; Μα φυσικά, ο παρουσιαστής της εκποµπής, που µπορεί να είναι οι ειδήσεις ή µια εκποµπή συζήτησης µε πάνελ. Ο παρουσιαστής που παίζει το ρόλο της «πόρτας». Η «πόρτα» για να σε βάλει µέσα θα πρέπει πρώτα να σε ελέγξει αλλά και στη συνέχεια να σε παρακολουθεί, ότι τα λες, ότι φωνάζεις αρκετά, ότι σταµατάς όταν στο ζητάει, κυρίως όταν πρέπει να πέσουν οι διαφηµίσεις. Ο κουµανταδόρος της συζήτησης…

Σε κάθε περίπτωση, η κυριαρχία των ανωτέρω φυλών στο τηλεοπτικό τοπίο µας είναι απόλυτη, σε σηµείο που σχεδόν αποκλείονται οι φρέσκιες, οι αυθεντικές φωνές.

Ίσως, δηλαδή, να πρέπει να συµπεράνουµε ότι δε χρειάζεται ξεκαθάρισµα µόνο το πολιτικό τοπίο της χώρας, αλλά και το τηλεοπτικό…