Η επικοινωνία των κομμάτων «πνίγηκε» στην οργή και τον θυμό των ψηφοφόρων.

Άρθρο του Θανάση Παπαμιχαήλ – Επικοινωνιολόγου

Ως “πολιτικός σεισμός” μπορούν πλέον να χαρακτηριστούν οι εκλογές της 6ης Μαΐου, ενώ το ενδιαφέρον στρέφεται τώρα στο ρήγμα που τον προκάλεσε. Η πολιτική επικοινωνία για όλους όσους αφουγκράζονταν τις παρέες, τα καφενεία και το κλίμα της εποχής έπαιξε το μικρότερο ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος. Ο κόσμος δεν ήθελε να ακούσει, ήθελε να εκφράσει συναισθήματα οργής και τιμωρίας προς το «σύστημα», ανεξάρτητα τι θα γίνει την επόμενη των εκλογών. Η ύπαρξη ενός άλλου δρόμου, αντιμνημονιακού ρίζωσε στη συνείδηση των περισσότερων πολιτών, κάνοντας πιο διεισδυτική την πολιτική ρητορική των υπερασπιστών του. Κατάρρευση δικομματισμού, στροφή προς τα άκρα, μνημόνιο - αντιμνημόνιο... Διλήμματα που δεν "βγήκαν", ρητορική χωρίς απήχηση... Η ώρα του απολογισμού έφθασε για τα επικοινωνιακά επιτελεία των κομμάτων. ΠΑΣΟΚ Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ θέλησε να επικοινωνήσει με τις διαφημίσεις από τα Μέσα τις αγαθές του προθέσεις και την μερική επικήρυξη του μνημονίου, με ολέθρια όμως αποτελέσματα. Ολέθρια στο ακέραιο, για τον ίδιο και το κόμμα του. Εθισμένος στο πολιτικό παιχνίδι των τελευταίων ετών, με τις συνεντεύξεις του κατάφερε να φέρει την πλήξη στο κοινό αντί να το διαφωτίσει. Ανεπιτυχώς προσπάθησε να μετακυλήσει τις ευθύνες του και να ξεφύγει από το κάδρο του μνημονίου, μεγιστοποιώντας παράλληλα την οργή και τον θυμό των ψηφοφόρων. Στήριξε την επικοινωνία του στην εικόνα του με λάθος δημιουργικό (μιλούσε για δράση και ανάπτυξη από πολυθρόνα) και με τα 2 σποτάκια τελευταίας στιγμής με πολίτες να «μεμψιμοιρούν» ( θα βολευτούμε, θα τα καταφέρουμε, τι να κάνουμε κλπ) Ολόκληρη η καμπάνια του ΠΑΣΟΚ ήταν προσανατολισμένη και ασφυκτικά προσαρμοσμένη στο πρόσωπο του Ευάγγελου Βενιζέλου. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά για ένα “άφθαρτο” πρόσωπο και όχι για έναν πολιτικό που “κουβαλάει” ως μέρος του συστήματος αμαρτίες του παρελθόντος. Η σημαντικότερη ωστόσο αδυναμία ήταν το μήνυμα που εξέπεμψε η Ιπποκράτους μέσω των εμφανίσεων του αρχηγού και της καμπάνιας. Ένα μήνυμα θολό με πολλά παράσιτα.... ΝΔ Ξεκίνησε με καμπάνια κύρους ότι είναι το μοναδικό κόμμα που μπορεί να εγγυηθεί την σωτηρία της χώρας αλλά στη συνέχεια εγκατέλειψε τον βασικό κορμό της καμπάνιας και διέσπειρε τα επικοινωνιακά μηνύματα κατά των Ανεξάρτητων Ελλήνων και της ακροδεξιάς. Με τις εμφανίσεις του αρχηγού και την επικοινωνιακή της καμπάνια η ΝΔ ακύρωσε τη θεωρία του μεσαίου χώρου και έστριψε το κόμμα προς τα δεξιά, χάνοντας κεντρώους ψηφοφόρους που είχε κερδίσει ο κ. Καραμανλής. Η προεκλογική στρατηγική ήταν σε τόσο λάθος κατεύθυνση που είχε ως αποτέλεσμα να συσπειρώσει μόλις το 50% των ψηφοφόρων της ΝΔ, ενώ η επιλογή να τεθεί σκληρή δεξιά ατζέντα, οδήγησε σε αντίθετα αποτελέσματα και ευνόησε τη Χρυσή Αυγή, κάτι που έγινε και στη Γαλλία, όπου ο Σαρκοζί έκανε το ίδιος λάθος, δίνοντας πόντους στη Λεπέν. Επιπλέον, δεν έπεισε για την ορθότητα της πολιτικής της και το αφήγημα Ζαππειο 1, Ζάππειο 2, Ζάππειο 3 του κ. Σαμαρά δεν έγινε κατανοητό. Απέφυγε το ντιμπέιτ και τη διακαναλική συνέντευξη, χάνοντας την ευκαιρία να δείξει τα προγραμματικά κενά των άλλων κομμάτων. Αποτέλεσμα για πρώτη φορά να «αποσυντεθεί» ένα κόμμα στις εκλογές ενώ ήταν στην αντιπολίτευση. ΣΥΡΙΖΑ Εδώ υπερίσχυσε η επικοινωνιακή εικόνα του αρχηγού σε συνδυασμό με την πετυχημένη καμπάνια βασισμένη στο σλόγκαν “ Αποφάσισαν χωρίς εμάς. Προχωράμε χωρίς αυτούς”. Όσο και αν ακούστηκαν φωνές περί “αντισυνταγματικού σλόγκαν”, η φράση αυτή στόχευσε απευθείας στο θυμικό των ψηφοφόρων και επηρέασε όσο κανένα άλλο προεκλογικό μότο. Επιπλέον, σε μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει ηθικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, πολιτικά και οικονομικά αυτό που χρειάζονται οι Έλληνες είναι ελπίδα. Το πλεονέκτημα που έχει ο Αλέξης Τσίπρας –σε σχέση με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς- είναι ότι δίνει μια διέξοδο ελπίδας. Όχι μόνο στα λόγια – όλη η παρουσία του βοηθάει. Είναι νέος, είναι συμπαθής, δεν είχε ποτέ κυβερνητικό πόστο, είναι σχετικά άφθαρτος. Ακολούθησε όλους τους βασικούς κανόνες της επικοινωνίας χωρίς να παρεκκλίνει πουθενά. Με συνέπεια. ΚΚΕ Παγιδεύτηκε για άλλη μια φορά στην “ αμετακίνητη” θέση και την σκληρή επικοινωνία. Η παρουσία της Αλέκας Παπαρήγα ήταν σαν να ξαναβλέπεις το ίδιο βίντεο προ των εκλογών του 2007 ή του 2009. Άλλωστε, όταν αλλάζουν όλα γύρω σου –όπως άλλαξαν οι ζωές μας τα δυο τελευταία χρόνια- και εσύ μένεις ακίνητος, ουσιαστικά εσύ αλλάζεις θέση. ΔΗΣΥ Το προεκλογικό σύνθημα της Δημοκρατικής Συμμαχίας “ Φταίει το κράτος Όχι εσύ. Άλλαξε το” είναι πολιτικό μήνυμα με βάθος, ουσία και περιεχόμενο. Ένα επικοινωνιακό εφεύρημα, ευφυολόγημα που όμως πέρναγε το μήνυμα της δραστικής μείωσης των Δημόσιων Οργανισμών και δημοσίων υπαλλήλων. Φυσικά και το κράτος φταίει ως προς το παρασιτικό του κομμάτι, μόνο που το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων απέδωσε τα μέγιστα των ψήφων του στα πολιτικά κόμματα που του «έκλεισαν» το μάτι, θεωρώντας τους παραγωγικό κομμάτι. Η γνωστή φράση «στην πολιτική πολλά γίνονται αλλά δεν λέγονται» θα έπρεπε να υιοθετηθεί. Αντίθετα, η πρόεδρος του κόμματος κέρδισε σε επίπεδο επικοινωνίας με όλες τις τηλεοπτικές της εμφανίσεις ασκώντας δημόσια την αυτοκριτική της στο μέτρο και στον βαθμό που της αναλογούσε. Επίσης το όνομα του κόμματος, παρουσίασε δυσκολίες και δεν ταυτίστηκε εύκολα με την αρχηγό του. ΛΟΙΠΑ ΚΟΜΜΑΤΑ Η συνεχής επικοινωνιακή προσπάθεια του κ. Κρατζαφέρη να δικαιολογήσει τις «κυβιστήσεις» που του χρεώνανε καθώς και η στέρηση του «βαρύ πυροβολικού της επικοινωνίας» από τα τέως πρωτοκλασάτα στελέχη του, του κόστισαν πολύτιμες ψήφους για την είσοδο του στη νέα βουλή. Τις εντυπώσεις κέρδισε μάλλον η καμπάνια των Οικολόγων Πράσινων, με το συμπαθές slogan “Σκέψου Καθαρά», ωστόσο η εκπρόσωπος τους, ίσως το πιο προβεβλημένο στέλεχος τους δεν φαίνεται να έπειθε ιδιαίτερα με την τηλεοπτική παρουσία της. Πρωτότυπο ήταν το έντυπο του “ Δημιουργία Ξανά” και ευρηματικό το σύνθημα της «Δράσης» «πολίτες και όχι πελάτες». Πάντως για να λέμε όλη την αλήθεια στις εκλογές της έκτης Μαΐου όση προσπάθεια και αν έκαναν τα κομματικά επιτελεία για έξυπνες στρατηγικές η οργή και ο θυμός των ψηφοφόρων δεν θα επέτρεπαν επ' ουδενί την προβολή των όποιων μηνυμάτων να παίξει ιδιαίτερο λόγο στην απόφαση επιλογής ψήφου, πόσο μάλλον όταν αυτά στην πλειονότητα τους ήταν θολά. Τα 2 αξιοσημείωτα στην επικοινωνία • Τα δύο μεγάλα κόμματα αγνόησαν να στοχεύσουν ένα μέρος της επικοινωνίας τους στη μεγάλη μάζα όλων όσων προτίμησαν την αποχή από «άποψη» παρά το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των μη ψηφισάντων (αποχή 36%) ανήκε σ’ αυτούς. Για τις επόμενες εκλογές έχουν μεγάλες εφεδρείες ψήφων αν κάνουν κάτι γι αυτό. • Ένα από τα βασικά επικοινωνιακά στοιχεία αυτών των εκλογών είναι ότι τα ονόματα των πολιτικών αρχηγών αντικατέστησαν τα ονόματα των κομμάτων τους όπως λέμε στη διαφήμιση έγιναν brand generic. Λέμε Nescafe και εννοούμε τον στιγμιαίο καφέ. Αρκετοί ψηφοφόροι χωρίς να ξέρουν τι σημαίνει το ακρώνυμο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν Τσίπρα ή Αλέξη, άλλοι ψήφισαν Καμμένο και άλλοι Αλέκα ή Ντόρα. Πολύτιμος σύμμαχος στην επίτευξη του στόχου αυτού έπαιξε και η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι δεν υπήρξε ιδιαίτερη πρωτοτυπία και πως η υπέρμετρη χρήση των social media έγινε με λάθος τρόπο Τα social media, για όσους τα εμπιστεύτηκαν, ήταν μια καλή διέξοδος και μια καλή ευκαιρία ώστε οι υποψήφιοι να δείξουν την εξωστρέφειά τους, την επικοινωνιακή τους ικανότητα αλλά και στοιχεία πιο «ζεστά» του χαρακτήρα τους. Από την άλλη δεκαπέντε μέρες προεκλογικού χρόνου δεν είναι αρκετές για να δημιουργήσεις την απαιτούμενη «οικειότητα» μέσα στο χώρο των social media για αυτό και ευνοήθηκαν όσοι ήδη, από χρόνια, έστω μήνες ήταν χρήστες και είχαν παρουσία σε αυτά τα μέσα.